BIJNA ALLEMAAL VAN ONS kennen het verschil tussen aanwezig zijn en in een patroon zitten, hoewel we hiervoor meestal andere namen gebruiken. Aanwezig zijn betekent dat al onze aandacht hier is, in deze tijd en plaats. Meestal gebeurt dit alleen als we ons relatief veilig voelen. Op deze momenten zijn onze lichamen niet in een staat van alarm die in hen is geconditioneerd door eerdere trauma’s, en onze waarnemingen worden niet gefilterd of vervormd door gedachten en gevoelens uit het verleden. Dit stelt ons in staat om de werkelijke situatie die nu plaatsvindt waar te nemen en er op een gezonde en effectieve manier op te reageren.
In een patroon zijn betekent dat onze waarnemingen worden gefilterd en vervormd door een overlevingspatroon. Een overlevingspatroon is een automatische, lichaamsgerichte reactie waarin we terechtkomen om onszelf te beschermen tegen de situatie dat het te veel is. Maar het is een reactie die in ons is geconditioneerd door trauma’s uit het verleden. Het is geen reactie op de huidige situatie. Ergens in het verleden was het de beste strategie die we konden vinden om met een moeilijke, voortdurende situatie om te gaan. Na verloop van tijd werd het zo diep in ons lichaam geconditioneerd dat het nu automatisch in werking treedt wanneer we ons van streek voelen, waardoor we reageren alsof de eerdere ellende nog steeds plaatsvindt, zelfs als dat niet het geval is.
Terwijl we in een patroon zitten, voelen we meestal dat onze reactie volledig gerechtvaardigd is. Dit gebeurt omdat onze geest en lichaam overspoeld worden door de gevoelens en waarnemingen van de situaties uit het verleden. Het is alsof een oude tape-opname wordt afgespeeld en onze waarneming van de huidige situatie overstemt. Op een bepaald niveau geloven we dat het oude trauma opnieuw plaatsvindt. Vaak lijkt de huidige dreiging daardoor veel groter dan deze werkelijk is, waardoor we overdreven reageren op de huidige situatie. Overreageren is een van de belangrijkste indicatoren van het in een patroon zitten.
Maar het in een patroon terechtkomen is niet de enige mogelijke reactie op een bedreiging. Het is mogelijk om aanwezig te blijven terwijl je omgaat met een daadwerkelijk gevaar in het hier en nu. Het verschil is dat wanneer je aanwezig bent, je de werkelijke situatie om je heen ziet en hoort en reageert op de specifieke kenmerken van de huidige bedreiging, niet op iets uit het verleden. Je componeert een nieuwe, flexibele respons op basis van deze specifieke situatie. Omdat je respons is afgestemd op de huidige situatie, werkt het beter dan een automatische, vaste reactie. En omdat je aanwezig bent in het moment, kun je monitoren hoe goed je respons werkt en deze indien nodig aanpassen. Je respons is afgestemd op deze situatie; het is geen overreactie gebaseerd op eerdere situaties.
Voor velen van ons is het echter bijna onmogelijk om aanwezig te blijven wanneer we van streek zijn. Onze lichamen zijn zo diep geconditioneerd door de trauma’s die er nog in vastzitten, dat we meteen in een patroon terechtkomen zodra we ons ongemakkelijk voelen. Sterker nog, velen van ons blijven bijna constant in een patroon zitten. Onze onbewuste overlevingspatronen zijn zo sterk geworden dat ze ons leven beheersen, onze gedachten en gevoelens kleuren en onze acties bepalen. Wanneer we worden gevraagd waarom we ons zo gedragen, is ons enige antwoord vaak: “Dat is gewoon wie ik ben.”
Maar de dingen hoeven niet zo te blijven. Onze wonden kunnen genezen worden. Onze oude conditionering kan verzacht worden. We kunnen nu de vaardigheden leren die we eerder niet hebben geleerd. En we kunnen het grootste deel van ons leven in het heden leven, in plaats van vanuit een patroon.
Lichaamsgerichte therapie zal je helpen ontdekken wanneer je in een patroon terechtkomt en je de weg terug tonen naar een meer aanwezig zijn in het moment.
(Bron: Steven Kessler)